I. Đại cương
– Apxe cơ thắt lưng chậu (Psoas abscess) là một nhiễm trùng của cơ thắt lưng chậu. Đây là cơ mạnh nhất ở vùng đùi, đóng vai trò cực kì quan trọng trong việc đi đứng, chạy, đá và đứng dậy khi đang ngồi.
– Tổn thương gồm ổ viêm, đồng thời với việc dày lên và tích tụ mủ ở vỏ bọc màng bao quanh cơ khi có sự xâm nhập của vi khuẩn.
– Có thể xảy ra ở 1 hoặc 2 bên, mặc dù 2 bên chỉ chiếm 3%.
* Bệnh sinh
+ Apxe cơ Psoas do sự nhiễm trùng không rõ nguồn gốc (sơ cấp) và apxe cơ Psoas xảy ra như 1 hậu quả của nhiễm trùng xảy ra từ 1 cơ quan liền kề (thứ cấp). 90% các trường hợp apxe cơ Psoas sơ cấp là do cùng 1 loại vi khuẩn gây ra – Staphylococcus aureus, ngoài ra còn do 1 số loại vi khuẩn khác như : Escherichia coli, Haemophilus influenza, Proteus mirabilis, Pasteurella multocida, and Salmonella Newport.
+ Apxe cơ Psoas thứ cấp thường do sự kết hợp của các vi khuẩn khác nhau : Escherichia coli, bacteroides, staphylococcus, and streptococcus
* Nguyên nhân
+ Chấn thương cơ bắp có thể là một yếu tố quan trọng trong 18% đến 20% trường hợp.
+ Bệnh đường tiêu hóa (bệnh viêm ruột, viêm ruột thừa, viêm túi thừa, ung thư ruột, bệnh Crohn).
+ Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm bệnh lao, nhiễm trùng thận, bệnh bạch cầu mãn tính, bệnh Henoch Schonlein ban xuất huyết, viêm khớp nhiễm khuẩn, viêm tụy, bệnh tiểu đường nhiễm trùng huyết và nhiễm trùng sau phẫu thuật.
+ Tại các nước đang phát triển, apxe cơ Psoas thường là do nguyên nhân sơ cấp, ngược lại, ở các nước phát triển thường do nguyên nhân thứ cấp.
* Giải phẫu
II. Chẩn đoán x-quang
– Bóng mờ cơ thắt lưng chậu kém rõ.
– Tăng kích thước bóng mờ cơ thắt lưng chậu (So sánh bên đối diện)
III. Chẩn đoán siêu âm
– Cơ thắt lưng chậu tăng kích thước.
– Cơ giảm âm, có thể có vùng rỗng âm và có ít âm không đồng đều bên trong
– Có thể thấy hình hơi trong vùng cơ
– Nếu tổn thương thấy ở cả 2 bên thì phải tìm tổn thương bệnh lý cột sống, thường gặp là lao cột sống.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
IV. Chẩn đoán CLVT
– Cơ thắt lưng chậu tăng kích thước, thâm nhiễm mỡ xung quanh.
– Ổ giảm tỷ trọng dạng dịch, có thể có bóng khí, ranh giới rõ, sau tiêm ngấm thuốc viền.
– Đánh giá nguyên nhân: đường rò ống tiêu hóa, lao cột sống, nhiễm trùng thận…
=> Case lâm sàng 1: Crohn
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4: viêm thận bể thận
=> Case lâm sàng 5: lao cột sống
> Case lâm sàng 6: lao cột sống
=> Case lâm sàng 7: lao cột sống
V. Tụ máu cơ TLC
– Nguyên nhân:
+ Thứ phát do bệnh máu, dùng chống đông
+ Chấn thương
+ Vỡ phình động mạch chủ
+ Sau sinh thiết, phẫu thuật
+ Khối u
+ Viêm nhiễm.
– Đặc điểm hình ảnh
+ Tăng kích thước cơ thắt lưng chậu
+ Tụ máu cấp tính có tỷ trọng cao, có thể có mức dịch-dịch
+ Tụ máu mạn tính có thể hình ảnh ~ apxe.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3: tụ máu mạn tính
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Ilio-psoas compartment: A radiological approach – A. E. Buzzi, S. Garcia Pellegrino, C. Brizuela
* Review of Iliopsoas tendon anatomy and pathology – J. Cardenal Urdampilleta, F. Diez Renovales, J. Carrandi Camiña
* Spontaneous ileopsoas hematoma in anticoagulated patients – keep calm and treat conservatively – E. R. Panova, G. Adam, G. I. Kirova; Sofia/BG
* Iiopsoas compartment: Normal anatomy and diverse imaging spectrum of disorders – Y. Harada, O. Tokuda, N. Matsunaga; Ube/JP
* Anatomy, pathology, imaging and intervention of the iliopsoas muscle – C. G. Cronin, D. G. Lohan, E. Delappe, P. M. Reynolds, G. O’Sullivan, C. J. J. Roche, P. A. McCarthy; Galway/IE
* The Iliopsoas compartment: A pictorial review of anatomy and common pathologies – M. Kaduthodil, H. Ganesh, S. Rajaram, R. Vijay; Sheffield/UK
* CT of Unusual Iliopsoas Compartment Lesions – Malai Muttarak, Wilfred C. G. Peh
* Limitations of Using Imaging Diagnosis for Psoas Abscess in Its Early Stage – Toshihiko Takada, Kazuhiko Terada, Hideki Kajiwara and Yoshiyuki Ohira
