I. Đại cương
– Khí nội sọ (Pneumocephalus) chỉ sự hiện diện của khí trong nội sọ, trong phần lớn các trường hợp nguồn gốc từ không khí bên ngoài. Hiếm khi nguồn gốc khí nội sọ xảy ra là do nhiễm trùng.
– Vị trí khí nội sọ:
+ Ngoài trục: ngoài màng cứng, dưới màng cứng, khoang dưới nhện
+ Trong trục: nhu mô não, trong não thất, nội mạch
– Nguyên nhân:
+ Chấn thương cơ học
+ Phẫu thuật sọ não, phẫu thuật xoang
+ Dẫn lưu
+ Gây tê ngoài màng cứng
+ Viêm màng não sinh khí
– Trong hầu hết các trường hợp khí nội sọ không có triệu chứng. Tension pneumocephalus xảy ra với không khí dưới màng cứng gây hiệu ứng khối so với nhu mô não nằm bên dưới, thường do cơ chế van, khí bị mắc kẹt mở rộng có thể dẫn đến đau đầu. Tension pneumocephalus có thể cần được phẫu thuật.
II. Chẩn đoán x-quang
– X-quang sọ có thể thấy hình ảnh khí khi số lượng lớn.
=> Case lâm sàng 1:
III. Chẩn đoán CLVT
– Chẩn đoán khí nội sọ đơn giản dựa vào đo tỷ trọng. Khí sẽ có một tỷ trọng rất thấp (-1000 tới – 600 HU).
– Tổn thương phối hợp trong chấn thương: vỡ xương hộp sọ, tụ máu nội sọ.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4:
– Khí trong động mạch (sau can thiệp), khí trong xoang tĩnh mạch, khí trong ổ apxe ngoài màng cứng, apxe dưới màng cứng
– Dấu hiệu núi phú sỹ (Mount Fuji sign): Tension pneumocephalus xảy ra với không khí dưới màng cứng gây hiệu ứng khối so với nhu mô não nằm bên dưới, thường do cơ chế van, khí bị mắc kẹt mở rộng có thể dẫn đến đau đầu.
– Trên cửa sổ phổi hoặc cửa sổ xương khí vẫn giữ màu đen.
* Phân biệt mỡ nội sọ:
– Đo tỷ trọng (-90 tới -60 HU).
– Tăng tín hiệu trên T1W, giảm tín hiệu trên xung xóa mỡ.
– Chuyển sang cửa sổ phổi hoặc cửa sổ xương: khí sẽ vẫn giữ màu đen trong khi mỡ sẽ chuyển sang màu xám.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Tension pneumocephalus – Geoiphy George Pulickal, FRCR, MMed
* Spontaneous pneumatocele and pneumocephalus associated with mastoid hyperpneumatization – Enrique An˜orbe, Pilar Aisa, Julio Saenz de Ormijana
* Misled by the Air: Pneumocephalus – Koin Lon, Yuyang Tan
* Hyperpneumatization of the Skull with Soft Tissue Emphysema and Pneumocephalus – H. Bhardwaj, M. Andrew, P. Shiromi; Douglas/AU
* Imaging Approach of the Post-Surgical Cranium: A Pictorial Review – L. R. Rodriguez-Ortiz, L. E. Garcia-Irizarry; San Juan, PR/US
* Pictorial Review of Intracranial Fat Containing Lesions – T. G. Gu, P. Salkade, C. L. Ho; Singapore/SG
* Pneumocephalus: Beyond its traumatic cause – D. C. Cuellar, H. Saenz Acuña, A. Fraino; Salamanca/ES
* Tension pneumocephalus: Imaging findings – V. Afaghi; NSW/AU
* Causes of pneumocephalus and when to be concerned about it – Alain Cunqueiro, Meir H Scheinfeld
* Review of the management of pneumocephalus – Carlos B. Dabdoub, Gueider Salas, Elisabeth do N. Silveira
