I. Đại cương
– Tụ máu sau phúc mạc (Retroperitoneal hemorrhage) chỉ sự tích tụ của máu ngoài ổ phúc mạc.
– Nguyên nhân:
+ Tự phát (chống đông, điều trị tiêu sợi huyết)
+ Sau chấn thương vùng bụng chậu: vỡ bàng quang, vỡ xương chậu, chấn thương tạng sau phúc mạc
+ Vỡ phình động mạch chủ
+ Thủ thuật can thiệp, phẫu thuật
+ Khối u vỡ: u thận, u tuyến thượng thận, u sau phúc mạc
II. Khoang sau phúc mạc
– Khoang sau phúc mạc nằm phía trước mạc ngang và phía sau phúc mạc thành.
– Gồm 2 khoang bên và 1 khoang mạch máu trung tâm.
– Mỗi khoang bên gồm 3 khoang phân chia bởi mạc thận:
+ Khoang cạnh thận trước
+ Khoang cạnh thận sau
+ Khoang quanh thận.
1. Khoang cạnh thận trước
– Giới hạn:
+ Phía trước: bởi phúc mạc thành.
+ Phía sau: mạc quanh thận
– Gồm các cấu trúc:
+ Tụy (đầu, thân, đuôi)
+ Đại tràng phải
+ Đại tràng trái
+ Tá tràng (khúc II, III)
2. Khoang cạnh thận sau
– Giới hạn:
+ Phía sau: mạc ngang
+ Phía trước và bên: mạc quanh thận
+ Nằm sau bên cơ vuông thắt lưng
– Thành phần: chứa 2 dải mỡ, mô liên kết, thần kinh.
3. Khoang quanh thận
– Giới hạn: mạc quanh thận
+ Phía trước: cân Gerota
+ Phía sau: cân Zuckerkandl
– Thần phần: thận và tuyến thượng thận, đoạn trên niệu quản, mạch thận, mạch quanh thận.
– Có vách nối và mạng lưới bạch huyết phong phú cho phép sự lan tràn của bệnh lý từ các khoang lân cận.
– Hợp nhất của 2 cân ở dưới => thường không mở rộng xuống tiểu khung được.
4. Khoang quanh mạch
– Giới hạn: mạc quanh thận.
– Thành phần: động mạch chủ bụng, tĩnh mạch chủ dưới, mỡ, hạch.
– Một vài bệnh lý hay gặp:
+ Xơ hóa khoang sau phúc mạc
+ Viêm quanh động mạch
+ Xuất huyết từ rò của phình động mạch chủ
+ Bệnh lý hạch
III. Chẩn đoán x-quang
– Bình thường đường bờ cơ thắt lưng chậu 2 bên thấy rõ trên phim chụp X-quang bụng => Khi có tụ máu => Xóa đường bờ cơ thắt lưng chậu
– Bóng mờ khối máu tụ kích thước lớn => Đè đẩy các quai ruột
=> Case lâm sàng 1: vỡ phình ĐM chủ
IV. Chẩn đoán siêu âm
– Có thể thấy dịch máu trong khoang phúc mạc
– Khối máu tụ khoang sau phúc mạc: quanh động mạch chủ, quanh tụy, quanh thận, quanh cơ thắt lưng chậu, quanh bàng quang
– Sự đè đẩy các cấu trúc sau phúc mạc
– Nguyên nhân: vỡ phình động mạch chủ, khối u vỡ…
=> Case lâm sàng 1: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 2: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 3: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 4: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 5: u mỡ cơ mạch thận vỡ
=> Case lâm sàng 6: vỡ thận – tụ máu quanh thận
=> Case lâm sàng 7: tụ máu quanh thận
=> Case lâm sàng 8: tụ máu quanh thận
=> Case lâm sàng 9: vỡ bàng quang ngoài phúc mạc
V. Chẩn đoán CLVT
– Đánh giá tính chất dịch
+ Tỷ trọng> 100HU: có hiện tượng thoát thuốc cản quang, nguồn gốc có thể từ mạch máu, đường bài xuất tiết niệu.
+ Tỷ trọng 30-45HU: máu mới, chưa đông
+ Tỷ trọng 45-70HU: cục máu đông
+ Tỷ trọng < 30HU: chảy máu cũ, thoái triển
– Cục máu đông: Dấu hiệu “Cục máu canh gác” => chỉ điểm nguồn gốc ổ chảy máu.
– Dấu hiệu chảy máu hoạt động: hình ảnh thoát thuốc cản quang sau tiêm.
– Đánh giá nguyên nhân: vỡ phình động mạch chủ, vỡ u sau phúc mạc, chấn thương tạng sau phúc mạc, chấn thương vùng chậu…
– Vỡ phình động mạch chủ:
– U mỡ cơ mạch thận vỡ:
– Tụ máu quanh thận
– Chấn thương tụy
– Vỡ bàng quang ngoài phúc mạc
=> Case lâm sàng 1: chấn thương khung chậu
=> Case lâm sàng 2: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 3: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 4: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 5: vỡ phình ĐM chủ
=> Case lâm sàng 6: vỡ u mỡ cơ mạch thận
=> Case lâm sàng 7: vỡ u mỡ cơ mạch thận
=> Case lâm sàng 8: chấn thương tụy
=> Case lâm sàng 9: chấn thương tụy
Tài liệu tham khảo
* Traumatic Retroperitoneal Injuries: Review of Multidetector CT Findings – Kevin P. Daly, MD, Christopher P. Ho, MD
* A practical approach to the diagnosis of retroperitoneal lesions – J. Carrero Álvaro
* Spontaneous retroperitoneal hemorrhage: where’s the culprit? – N. N. Abreu, M. Armas Goncalves, M. A. Serrado; Funchal/PT
* Retroperitoneal hemorrhage: How to detect, describe, and how to make the radiological study – R. E. Correa Soto
* Retroperitoneal masses – S. Dutra
* Acute abdominal hemorrhage and its complications in hemophilic patients – K. Borbély, L. Nemes, A. Ceglédi, Cserepes, B, A. Laki, G. Székely, M. Barta, G. Forrai; Budapest/HU
* Rupture of abdominal aortic aneurysm: Computed tomography findings – A. C. Mota, D. Cardoso, A. Figueiredo, G. D. Gerediaga, D. Silva; Viseu/PT
* Study of primary retroperitoneal masses. What I need to know? – N. ROMERO FLOREZ, J. Soriano, L. Valls Masot, A. Maroto, M. Osorio, N. Cañete; Girona/ES
* Spontaneous intra-abdominal hemorrhage: Looking for the cause – A. B. Barba Arce
* Adrenal hemorrhage – a review of causes and CT characteristics – M. Stojadinovic, D. Sekulic, D. Masulovic; Belgrade/RS
* Spontaneous Abdominal Hemorrhage on CT Imaging – S. Lee
* Blunt Trauma of the Pancreas and Biliary Tract: A Multimodality Imaging Approach to Diagnosis – Avneesh Gupta, Joshua W. Stuhlfaut, Keith W. Fleming
* CT in blunt pancreatic trauma: The value of initial and sequential examinations – W. Szmigielski, A. Darweesh, H. Kassem, M. Ismail, S. Alhilli; Doha/QA
* Multimodality imaging of Pancreatic Trauma and Complications: What the Surgeon wants to know – F. Iacobellis, R. Danzi, A. Perillo
* Diagnosis and Classification of Pancreatic and Duodenal Injuries in Emergency Radiology – Ulrich Linsenmaier, Stefan Wirth, Maximilian Reiser, Markus Körner
* Abdominal aortic aneurysm rupture: The musts in the radiologist´s report – C. Botía González, J. M. Plasencia Martínez
* Abdominal Aortic Aneurysms – Imaging diagnosis of rupture and impending rupture – R. M. Antunes, P. G. M. G. Ferreira; Lisbon/PT
* Abdominal aortic aneurysms. Spectrum of pre-operative and post-operative complications – E. Arvaniti, S. Dimoulia, P. Kraniotis
* From A to Z: Radiologic Assessment of the Abdominal Aorta Aneurysms – A. E. Madrid Vallenilla, M. González Leyte, G. Rodriguez Rosales
* MDCT of renal trauma: correlation to AAST organ injury scale – Matthew T Heller, Nils Schnor
* Renal trauma imaging: Diagnosis and management. A pictorial review – Wojciech Szmigielski, Rajendra Kumar, Shatha Al Hilli
* Imaging in renal trauma – Madhukar Dayal, Shivanand Gamanagatti, and Atin Kumar
* Renal trauma – Young Joon Lee, Soon Nam Oh, Sung Eun Rha, Jae Young Byun
* Renal trauma: imaging evaluation and implications for clinical management – Suzanne T Chong, Jill R Cherry-Bukowiec, Jonathon M G Willatt
* The American Association for the Surgery of Trauma Organ Injury Scale 2018 update for computed tomography-based grading of renal trauma: a primer for the emergency radiologist – Ling-Chen Chien, Mona Vakil, Jonathan Nguyen
* Imaging of urinary bladder injury: the role of CT cystography – Daniel F Fouladi, Shahab Shayesteh, Elliot K Fishman
* Utility of routine trauma CT in the detection of bladder rupture – D M Pao, J H Ellis, R H Cohan, M Korobkin
* Bladder trauma: multidetector computed tomography cystography – Charbel Ishak, Nalini Kanth
* Computed tomography (CT) in the evaluation of bladder and ureteral trauma: indications, technique, and diagnosis – Samir A. Haroon · Hamza Rahimi · Alexander Merritt1
