I. Đại cương
– Cắt bỏ phổi (Pneumonectomy) là phương pháp cắt bỏ toàn bộ phổi khi điều trị ung thư phổi, điều trị bệnh lao, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính hoặc những chấn thương làm đứt các mạch máu lớn gần phổi.
– Có 2 phương pháp phẫu thuật chính: cắt bỏ phổi chuẩn (cắt bỏ phổi trái hoặc cắt hoàn toàn phổi phải) và cắt bỏ phổi ngoài màng phổi (cắt bỏ một bên phổi và một phần của cơ hoành, màng phổi, một phần màng bao quanh tim)…
II. Chẩn đoán x-quang
– Trong 24h đầu sau phẫu thuật khoang lồng ngực bên cắt phổi chứa đầy khí.
+ Trung thất có thể di lệch nhẹ bên cắt phổi
+ Vòm hoành bên cắt phổi nâng cao
– Khoảng không gian sau phẫu thuật cắt bỏ phần nhu mô phổi lấp dần bởi dịch, khoảng ~ 2 khoang liên sườn / ngày. Cuối tuần thứ 2, 80-90% không gian lấp đầy dịch và lấp hoàn toàn sau khoảng 4 tháng.
– Tỷ lệ tích lũy dịch thay đổi tùy bệnh nhân.
=> Case lâm sàng 1:
– Phân biệt với tràn dịch màng phổi:
+ Khí quản bị kéo sang bên hình mờ.
+ Clip phẫu thuật ở rốn phổi.
+ Cắt bỏ xương sườn mở ngực.
+ Tràn khí dưới da sau phẫu thuật.
+ Tăng thông khí phổi đối diện.
III. Biến chứng
* Viêm mủ màng phổi
– Thường sau 3 ngày khi cắt phổi nếu sốt không rõ nguyên nhân, đau ngực, hình ảnh mức nước hơi trên phim X-quang ngực.
– Ở thời kỳ hậu phẫu ổn định, phải nghĩ đến viêm mủ màng phổi nếu có sốt cao kèm theo rét run, X-quang có hơi khu trú trong khoang màng phổi.
– Nếu mủ không được dẫn lưu => vỡ vào phế quản chính, ngập mủ bên đối diện, tỷ lệ tử vong cao.
– Nếu rò phế quản – màng phổi xảy ra ngay trong tuần lễ đầu sau phẫu thuật => lỗi kỹ thuật.
=> Case lâm sàng 1:
* Rò PQ màng phổi
– Thường gặp sau phẫu thuật 2 tuần. Lâm sàng ho, đau ngực và đột ngọt ho liên tục có mủ.
– Dấu hiệu hình ảnh:
+ Thất bại của việc lấp đầy dịch sau cắt bỏ phổi: tràn khí màng phổi dai dẳng hoặc liên tục mặc dù thoát ống đầy đủ
+ Mức dịch khí hạ xuống > 2cm hoặc sự tái xuất hiện của mức dịch khí khi phần không giãn sau phẫu thuật đã được lấp đầy dịch
+ Nếu lỗ rò to dịch có thể tràn qua bên phổi lành.
+ Tràn khí dưới da.
+ Đè đẩy trung thất.
=> Case lâm sàng 1:
* Rò TQ màng phổi
– Là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng xảy ra ở 0,2-1% bệnh nhân sau cắt phổi.
– Hình ảnh tương tự rò khí quản.
– Kết hợp chụp thực quản uống thuốc cản quang đánh giá đường rò thực quản – màng phổi
=> Case lâm sàng 1:
* Phù phổi
– Phù phổi sau cắt phổi là một biến chứng nặng đe dọa tính mạng, với một tỷ lệ báo cáo là 2,5-5% và tỷ lệ tử vong liên quan đến 80-100%
– Cơ chế do tăng áp lực thủy tĩnh và tính thấm của các mao mạch.
* Thoát vị tim
– Thoát vị tim là một biến chứng rất hiếm. Hầu hết các trường hợp thoát vị tim là kết quả của các khiếm khuyết màng ngoài tim được tạo ra do tiếp xúc với phẫu thuật.
– Tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi biến chứng này là 40-50%.
– Bệnh nhân thường biểu hiện hạ huyết áp đột ngột, tím tái, và suy tuần hoàn
– Khởi đầu sau phẫu thuật ngay lập tức hoặc bắt đầu trong vòng 24 giờ.
* Thoát vị phổi
=> Case lâm sàng 1:
* Viêm phổi đối diện
=> Case lâm sàng 1:
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Radiographic and CT Findings of Thoracic Complications after Pneumonectomy – Eun Jin Chae, MD, Joon Beom Seo, MD
* Radiographic imaging features of thoracic complications after pneumonectomy in oncologic patients – K.L. Pool
* Imaging the post Thoracotomy patient Anatomic changes and Postoperative Complications – Jeffrey B. Alpert, MD
* Postoperative Imaging and Complications in Resection of Lung Cancer – Patricia M. de Groot, MD, Mylene T. Truong, MD, andMyrna C.B. Godoy, MD, PhD
* Cardiovascular Computed Tomography Findings after Pneumonectomy: Comparison to Lobectomy – Original InvestigationMaximilian Rauch, MD, Milka Marinova, MD, PhD, Hans Heinz Schild, MD, Holger Strunk, MD
* Radiographic and CT Findings in Complica- tions Following Pulmo- nary Resection – Eun A. Kim, MD, Kyung Soo Lee, MD, Young Mog Shim, MDJhingook Kim, MD, Kwanmien Kim, MD, Tae Sung Kim, MDPo Song Yang, MD
* Volume-expanding complications after pneumonectomy: comparison of CT findings – Du Hwan Choe
* Radiographic evaluation of the pleural fluid accumulation rate after pneumonectomy – Reginald F. Munden
* Imaging in postpneumonectomy complications: A pictorial review – S. H.Chandrashekhara,A. S. Bhalla,R. Sharma
* Complications secondary to pulmonary resection surgery: what the radiologist should know – I. Sánchez-Serrano, A. Navarro Baño, S. Ibáñez Caturla, L. GONZALEZ RAMOS, F. Sarabia Tirado, D. Rodríguez Sánchez; El Palmar, Murcia/ES
* Complications post thoracic surgery for Lung Cancer: Imaging Essentials – R. M. Heaney, C. reid, S. P. Doran, P. Beddy; Dublin/IE
* Imaging of postsurgical complications occurring after thoracic surgery: review of the main surgical procedures and early and late complications – G. Cicchetti
