I. Đại cương
– Khí trong tĩnh mạch cửa (Portal vein gas) không phải một bệnh cụ thể mà là một dấu hiệu có thể gặp trong các bệnh lý cấp cứu bụng. Tiên lượng, lựa chọn điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra khí tĩnh mạch cửa.
– Được mô tả lần đầu tiên bởi Wolf và Evans năm 1955.
– Hơi trong lòng tĩnh mạch cửa thường có nguồn gốc từ tổn thương thành ruột do thiếu máu, hoại tử. Các bọt khí này xuyên qua thành tĩnh mạch tạng vào dòng máu theo hệ thống cửa vào gan, xu hướng tụ tập ở ngoại vi của các nhánh tĩnh mạch cửa.
* Nguyên nhân
+ Hoại tử thành ruột (43%)
+ Giãn ống tiêu hóa do tắc ruột hoặc liệt ruột (12%)
+ Apxe trong ổ bụng (11%)
+ Viêm loét đại tràng (4%)
+ Viêm loét dạ dày (4%)
+ Crohn (4%)
+ Biến chứng nội soi, các thủ thuật y khoa (4%)
+ Các khối u trong ổ bụng (3%)
+ Các nguyên nhân khác hoặc vô căn (15%)
* Giải phẫu TM cửa
II. Chẩn đoán siêu âm
– Hình ảnh các bọt khí có thể được nhận ra khi chúng đang trôi trong dòng máu của các thân tĩnh mạch mạc treo tràng trên, mạc treo tràng dưới hay tĩnh mạch lách, tĩnh mạch cửa dưới dạng những chấm, đốm rất tăng hồi âm.
– Các bọt khí vào gan thì phần bố dưới dạng các đường tăng hồi âm định vị ở ngoại vi, phân bố theo dạng cành cây của phân nhánh tĩnh mạch cửa, có thể thấy hình ảnh dạng đuôi sao chổi phía sau các bọt khí này.
=> Case lâm sàng 1:
III. Chẩn đoán x-quang
– Hình ảnh bóng khí phân nhánh dạng cành cây theo sự phân nhánh tĩnh mạch cửa.
– Xu hướng bóng khí tập trung tại ngoại vi các nhánh tĩnh mạch cửa trong gan.
– Khi số lượng khí nhiều có thể cả ở trung tâm hoặc tĩnh mạch lách.
– Tổn thương phối hợp: tắc ruột, khí trong hệ mạch mạc treo, khí thành ruột.
=> Case lâm sàng 1:
– Phân biệt với khí đường mật trong gan: xu hướng ở trung tâm (rốn gan), dừng lại cách xa vùng ngoại vi gan do tính chất dòng chảy dịch mật trong đường mật (hướng ra ngoài rốn gan).
IV. Chẩn đoán CLVT
– Hình ảnh bóng khí phân nhánh dạng cành cây trong tĩnh mạch cửa.
– Khi lượng khí ít, thường hay tập trung ở phía trước trên của gan trái.
– Xu hướng đi xa khỏi rốn, tập trung ở ngoại vi, có thể thấy ở khoảng < 2cm từ bao gan (chiều dòng chảy tĩnh mạch cửa).
– Tổn thương phối hợp: khí trong hệ mạch mạc treo, khí thành ruột, khí tự do ổ bụng.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4:
* Phân biệt khí đường mật: Khí đường mật tập trung ở rốn gan, dừng lại cách xa vùng ngoại vi gan do tính chất dòng chảy dịch mật trong đường mật (hướng ra ngoài rốn gan). Khí tĩnh mạch cửa tập trung ở ngoại vi do dòng chảy tĩnh mạch cửa (hướng vào trong gan).
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Portomesenteric Vein Gas: Pathologic Mechanisms, CT Findings, and Prognosis – Carmen Sebastià, MD, Sergi Quiroga, MD, Eloy Espin, MD
* CT Diagnosis of Acute Mesenteric Ischemia from Various Causes – Chronic Mesenteric Ischemia: Imaging and Percutaneous Treatment – François Cognet, MD, Douraied Ben Salem, MD, Marie Dranssart, MD
* Multi–Detector Row CT of Mesenteric Ischemia: Can It Be Done? – Karen M. Horton, MD, and Elliot K. Fishman, MD
* Bowel wall thickening – CT-pattern – Richard Gore and Robin Smithuis
* Pneumatosis Intestinalis: when to worry? – F. Rego Costa, C. Maciel, C. Esteves, L. Melão
*
