I. Đại cương
– Nang giả niệu (Urinoma) là sự tích tụ của nước tiểu thoát ra bên ngoài đường bài xuất theo sau thương tổn mất liên tục của đường bài xuất. Vì thế tụ dịch nước tiểu thường định vị ở khoang cạnh thận trước.
– Nước tiểu rò rỉ ra khỏi đường bài xuất do nhiều nguyên nhân sẽ chảy ra khoang sau phúc mạc dẫn đến tình trạng ly giải tổ chức mỡ xung quanh đồng thời kích thích sự tăng sinh xơ tạo nên một lớp vỏ bao lấy khối nước tiểu rò rỉ và kết quả là tạo ra khối nang giả niệu.
* Lâm sàng
+ Urinoma thường phát triển từ từ. Triệu chứng phụ thuộc vào vị trí và kích thước của khối tổn thương. Các triệu chứng hay gặp thường là đau do hiệu ứng khối gây nên, sốt nếu có nhiễm trùng. Những triệu chứng khác có thể có là: liệt ruột, mất cân bằng điện giải hoặc có thể xuất hiện khối sờ thấy được khi thăm khám bụng.
+ Lưu lượng nước tiểu của bệnh nhân giảm.
+ Xét nghiệm thấy nộng độ Creatinin trong máu tăng do hiện tượng tái hấp thu từ ổ tụ dịch này.
* Điều trị
– Trong hầu hết các trường hợp thì nang giả niệu nhỏ sẽ được tái hấp thu một cách tự nhiên và không cần dẫn lưu.
– Tuy nhiên nếu các nang giả niệu lớn, tồn tại nhiều ngày hoặc bệnh nhân sốt, có dấu hiệu nhiễm trùng bất kể kích thước của nang giả niệu thì cần phải dẫn lưu qua da dưới sự hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh.
* Nguyên nhân
– Thứ phát sau tắc nghẽn đường tiết niệu:
+ Sỏi tiết niệu
+ Hẹp khúc nối bể thận niệu quản
+ Xơ hóa sau phúc mạc
+ Khối u sau phúc mạc
+ Khối u bể thận, niệu quản, bàng quang
+ Nguyên nhân tắc nghẽn bàng quang
– Chấn thương hệ tiết niệu.
– Phẫu thuật
– Thủ thuật hệ tiết niệu: nội soi, sinh thiết, dẫn lưu
II. Giải phẫu
– Thận hình hạt đậu nằm phía sau ổ phúc mạc, 2 bên cột sống.
– Kích thước: dày 3cm, rộng 6cm, cao 11cm. Trọng lượng: 150gram (nam) và 135 gram (nữ).
– Rốn thận chứa mạch máu ra-vào thận và niệu quản.
– Ngoài cùng là mạc thận, bản chất là mô liên kết, gồm 2 lá (trong và ngoài). Tiếp đến là lớp mỡ quanh thận, rồi đến bao thận và cuối cùng là nhu mô thận.
– Động mạch thận: thận được cấp máu bởi động mạch thận, tách ra từ động mạch chủ bụng. Động mạch thận phải đi phía sau tĩnh mạch chủ dưới. Động mạch thận vào thận qua rốn thận, sau đó chia làm nhiều nhánh – chia các động mạch liên thùy – chia thành nhiều động mạch cung.
– Cấu tạo thận: xoang thận ở giữa – xung quanh là nhu mô thận (vỏ thận + tủy thận)
+ Xoang thận: chứa mạch máu và thần kinh thận, hệ thống đài bể thận và mô liên kết mỡ. Đài thận nhỏ nhận nước tiểu từ nhú thận, đổ ra đài thận lớn, đài thận lớn hợp thành bể thận – nối với niệu quản.
+ Vỏ thận: nằm ngay dưới bao thận, gồm cột thận (giữa các tháp thận) và các tiểu thùy vỏ từ đáy tháp thận tới bao thận.
+ Tủy thận: do các tháp thận (tháp Malpighi) tạo nên. Đáy tháp thận hướng về phía vỏ thận, đỉnh hướng về phía xoang thận, lồi vào trong xoang thận tạo nên nhú thận – nối với đài thận nhỏ.
III. Chẩn đoán x-quang
– Chụp niệu đồ tĩnh mạch hoặc chụp niệu quản – bể thận ngược dòng
– Rò nước tiểu ra ngoài đường bài xuất.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
IV. Chẩn đoán siêu âm
– Ổ dịch khá đồng nhất cạnh đường bài xuất nếu chưa có biến chứng nhiễm trùng
– Có thể thấy bên trọng dịch hiện diện hồi âm dạng vách mỏng
– Vị trí ổ dịch thường gần vị trí tổn thương hệ tiết niệu: bể thận, niệu quản, bàng quang.
* Hiện tượng thoát nước tiểu
– Hiện tượng thoát nước tiểu (Fornix rupture) là hiện tượng đọng dịch quanh thận và phản ứng viêm mô mỡ quanh thận do rách đài thận sau tắc nghẽn.
– Biểu hiện hình ảnh lớp dịch mỏng giảm hồi âm quanh bao thận mà thường tìm thấy ở cực dưới kèm dày lên và tăng âm của bao thận và mô mỡ quanh thận.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
V. Chẩn đoán CLVT
– Trước tiêm: ổ tụ dịch khoang cạnh thận, dọc theo niệu quản hoặc cạnh bàng quang.
– Thì bài tiết: hình ảnh thoát thuốc cản quang từ đường bài xuất vào ổ dịch.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4:
=> Case lâm sàng 5:
=> Case lâm sàng 6:
=> Case lâm sàng 7:
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Urine Leaks and Urinomas – Ross L. Titton, Debra A. Gervais, Peter F. Hahn, Mukesh G. Harisinghani, Ronald S. Arellano, Peter R. Mueller
* Urine leaks and urinomas: causes, diagnosis and imaging features – B. Ginanni, F. Bianchi, F. Cerri, G. Caproni
* Perirenal urinomas a complication of the upper urinary tract lithiasis: CT aspects – O. M. Petrisor, O. Marica, I. G. Lupescu
* Urinoma: Prompt Diagnosis and Treatment Can Prevent Abscess Formation, Hydronephrosis, and a Progressive Loss of Renal Function – Jason Goldwasser, Razwana Wahdat, James Espinosa
* Urinomas caused by ureteral injuries: CT appearance – G Gayer, R Zissin, S Apter, A Garniek, J Ramon, E Kots, M Hertz
