I. Đại cương
– Osgood Schlatter là tình trạng viêm phì đại phần sụn lồi củ trước xương chầy, thường gặp ở trẻ thiếu niên nhất là trẻ nam, ưa hoạt động và có tốc độ phát triển cơ thể nhanh. Lực co kéo nhẹ song tái diễn nhiều lần gây bong một phần ở mỏm xương của lồi củ trước xương chày. Đây được coi là gãy xương do nhổ giật mạn tính của xương chày.
– Đây có thể coi là bệnh nhưng cũng có thể coi là một hiện tượng sinh lý tương đối bình thường.
– Bệnh hay xảy ra ở trẻ em dưới 16 tuổi, đặc biệt là nam giới và những em chơi các môn thể thao như đá bóng, nhảy cao, nhảy xa hay chạy. Những môn này đòi hỏi cơ tứ đầu đùi phải vận cơ mạnh và động tác lặp đi lặp lại. Chỗ bám của gân cơ tứ đầu đùi vào lồi củ trước xương chày bị kích thích nhiều gây ra tổn thương tại chỗ viêm và sưng đau, thậm chí đứt gân hay bong xương tại chỗ bám.
* Lâm sàng
+ Đau tại lồi củ trước ở đầu trên xương chày, ngay dưới xương bánh chè.
+ Triệu chứng đau lặp đi lặp lại nhiều đợt, nặng lên sau, trong hay ngay sau các hoạt động gắng sức và đỡ khi nghỉ ngơi.
+ Đau có thể tồn tại vài tháng hoặc thậm chí chỉ hết khi trẻ trưởng thành.
+ Ấn tại vị trí dưới xương bánh chè đau nhiều, hơi sưng, có thể hơi ấm hơn bên lành. Nếu tình trạng bong điểm bám diễn ra lâu dài có thể dẫn đến bị teo cơ.
II. Chẩn đoán x-quang
– Sưng nề mô mềm trước lồi củ xương chày và mất viền ranh giới rõ của gân bánh chè là dấu hiệu sớm nhất trong giai đoạn cấp tính của bệnh vì vậy một bệnh sử phù hợp là cần thiết để hướng tới chẩn đoán.
– Bong lồi của chày: lồi củ trước xương chày hơi lồi ra, có thể thấy hình vỡ từng mảnh của lồi củ chày (thường thấy sau khi khởi phát 3-4 tuần), mặc dù vậy dấu hiệu này có thể chỉ biểu hiện như một trung tâm cốt hóa bình thường.
– Có thể mất lớp mỡ Hoffa
– Có thể vôi hóa gân cơ tứ đầu đùi hay thấy mảnh xương nhỏ bong ra khỏi lồi củ xương chày.
=> Case lâm sàng 1:
III. Chẩn đoán MRI
– Sưng nề mô mềm trước lồi củ xương chày.
– Mất góc nhọn phía dưới của lớp mỡ dưới bánh chè (Đệm mỡ Hoffa).
– Dày và phù nề đầu xa gân bánh chè.
– Viêm bao hoạt dịch dưới bánh chè.
– Phù tủy xương lồi củ xương chày và tổ chức xương xung quanh.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4:
=> Case lâm sàng 5:
=> Case lâm sàng 6:
=> Case lâm sàng 7:
IV. Chẩn đoán phân biệt
* Viêm gân bánh chè
– Jumper’s knee (hay viêm gân bánh chè) là một hội chứng đặc trưng bằng đau ở chỗ bám gần hoặc xa của gân bánh chè. Nó thường xảy ra ở các người chơi bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền và do vi chấn thương lặp lại.
– Jumper’s knee xảy ra trong lứa tuổi thiếu niên và thường thấy ở trẻ trai.
– Hình ảnh MRI:
+ Gân bánh chè dày lên với tăng cường độ tín hiệu ở cả ảnh T1W và T2W.
+ Trong các trường hợp mạn tính, chồi xương có thể lồi ra ở mặt dưới của xương bánh chè.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
* Sinding-Larsen-Johansson
– Bệnh Sinding-Larsen-Johansson xảy ra ở cực dưới xương bánh chè tại chỗ bám của gân bánh chè.
– Bệnh thường xảy ra ở trước lứa tuổi thiếu niên hoặc bắt đầu tuổi thiếu niên (10-12 tuổi).
– Là tình trạng viêm do kéo ở cực dưới xương bánh chè, thường gặp ở nam giới, thường tự khỏi sau 6-12 tháng, không để lại di chứng.
– Giống bệnh Osgood-Schlatter, các mảnh xương vỡ có thể thấy ở cực dưới của xương bánh chè.
– Đặc điểm MRI:
+ Phù nề cực dưới xương bánh chè và đệm mỡ Hoffa: tăng tín hiệu trên T2W và STIR.
+ Dày và phù nề đầu gần phần sau gân bánh chè: tăng tín hiệu trên T2W và STIR.
=> Case lâm sàng 1:
* Chấn thương
– Cơ chế chấn thường.
– Đường bờ xương giật đứt không đều.
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Osgood Schlatter – PGS. Nguyễn Đức Phúc
* Viêm lồi củ trước xương chày – PGS.TS Trần Trung Dũng
* Osgood Schlatter Disease – James R Gregory
* Osgood-Schlatter Disease Imaging- Aparna Joshi, MD; Chief Editor: Felix S Chew, MD
* Anterior Knee Pain evaluation – Can you make a difference as a radiologist? – M. A. Syed, S. Naqvi, R. Bhatt
* Tendon abnormalities in MRI of the knee: A pictorial review – M. Samovsky, N. Loberant, D. Militianu
* Knee Extensor Mechanism Pathology: A case based review – R. E. Tarud Sabbag, N. Anand, C. Boyd
* Bone Marrow Edema in the Knee: A pictorial Review – J. Saraiva, A. S. Teixeira Gomes, C. Bilreiro
