I. Đại cương
– Điều trị u tuyến giáp bằng đốt sóng cao tần (Radiofrequency Ablation – RFA) lần đầu tiên được thực hiện ở Hàn Quốc bởi GS. Jung Hwan Baek năm 2002. Từ đó đến nay, kỹ thuật này được phát triển và áp dụng rộng rãi trên thế giới như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Gần đây, phương pháp này đã đưa vào thực hiện ở Việt Nam.
– Phương pháp can thiệp ít xâm lấn, an toàn và hiệu quả trong điều trị nhân giáp lành tính và ung thư giáp tái phát.
– Sóng cao tần có tác dụng sinh nhiệt khi có dòng điện dao động ở tần số cao trong khoảng 200-1200 kHz. Sóng RFA xuyên qua mô, kích thích những ion xung quanh điện cực và làm tăng sinh nhiệt trong tế bào u. Vùng mô u bị phá hủy trong bán kính rất gần (vài mm) quanh điện cực.
II. Chỉ định
– Nhân giáp lành tính ≥ 3cm
– Nhân độc tuyến giáp.
– Xác định lành tính:
+ Chọc hút tế bào (FNA) hoặc sinh thiết lõi.
+ Không nghi ngờ ung thư trên siêu âm.
III. Chống chỉ định
– Ung thư tuyến giáp nguyên phát hoặc ung thư dạng túi tuyến.
– Phụ nữ có thai
– Bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.
– Liệt dây thanh đối bên.
IV. Chuẩn bị
* Phương tiện
– Phòng thủ thuật.
– Hệ thống máy đốt sóng cao tần + Tay đốt điện cực.
– Máy siêu âm Doppler màu + Đầu dò liner 10.5 MHz
– Monitor theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở, điện tim.
– Bộ dụng cụ tiểu phẫu.
– Bơm kim tiêm 5-10ml
– Cồn sát khuẩn Iod
– Lidocain 2%
* Người bệnh
– Được giải thích về thủ thuật, các nguy cơ, biến chứng.
– Ký giấy cam kết thực hiện thủ thuật.
– Xét nghiệm máu: công thức máu, đông máu, đường máu, chức năng gan thận, hormon tuyến giáp (FT3, FT4, TSH).
– Kết quả FNA hoặc sinh thiết lõi nhân giáp lành tính.
V. Thực hiện thủ thuật
1. Tư thế người bệnh
– Bệnh nhân nằm ngửa, cổ hơi ngửa, kê gối dưới vai.
– Dán miếng điện cực vùng đùi.
– Đặt đường truyền tĩnh mạch.
2. Vô cảm
– Trải săng vô khuẩn.
– Vô khuẩn vùng da cổ bằng cồn Iod.
– Gây tê tại chỗ vùng da cổ xuyên kim đốt bằng lidocain 2% x 2ml
– Gây tê xung quanh bao tuyến giáp dưới hướng dẫn siêu âm bằng lidocain pha loãng 1% x 20ml.
3. Thực hiện thủ thuật
– Kỹ thuật xuyên eo giáp: kim điện cực được đưa từ phía thùy tuyến giáp đối bên với khối u, xuyên qua eo giáp hướng về phía nhân tuyến giáp tới vị trí sâu nhất và xa nhất => tạo khoảng an toàn đến tam giác nguy hiểm (bao gồm thần kinh quặt ngược và thực quản).
– Kỹ thuật đốt di chuyển: tiến hành đốt nhân giáp theo hướng di chuyển kim từ sâu ra nông, từ trong ra ngoài.
– Điều chỉnh năng lượng RF: tùy thuộc kích cỡ đầu đốt điện cực và đặc tính nhân giáp.
+ Khởi đầu đốt 30-50W, sau đó tăng dần 10W.
+ Nếu không thấy sự thay đổi vùng tăng âm quanh đầu điện cực trong 5-10 giây có thể tăng năng lượng RF lên tối đa 80-120W.
+ Giảm năng lượng RF hoặc tắt hẳn trong vài giây nếu bệnh nhân có biểu hiện đau nhiều và quá trình đốt hoàn thành khi toàn bộ vùng đốt trở lên tăng âm tạm thời.
– Kết thúc thủ thuật, băng ép vùng can thiệp.
4. Xử trí tai biến
– Đau: tạm ngừng đốt RF và gây tê thêm. Đau thường giảm nhanh khi năng lượng RF giảm hoặc tắt.
– Thay đổi giọng nói: có thể do tổn thương thần kinh quặt ngược thanh quản hoặc chảy máu. Tổn thương có thể phục hồi với điều trị kháng viêm.
– Tụ máu:
+ Lượng ít < 2cm: thương kiểm soát bằng băng ép vùng cổ vài phút.
+ Lượng nhiều > 2cm: chọc hút dưới hướng dẫn siêu âm hoặc rạch tháo dịch máu tụ.
– Bỏng da: thường gặp ở vị trí xuyên kim điện cực, thường phục hồi sau 1 tuần.
VI. Theo dõi sau can thiệp
– Tại phòng thủ thuật: theo dõi tình trạng đau và biến chứng.
– Có thể xuất viện trong ngày sau thủ thuật.
– Sử dụng giảm đau sau đốt 1-3 ngày.
– Tái khám sau 2 tuần, 4 tuần, 3 tháng và mỗi 6 tháng: ghi nhận quá trình giảm thể tích nhân giáp.
– Thông thường tốc độ giảm thể tích bướu giáp nhân là:
+ Sau 1-2 tuần: kích thước bướu giáp tăng nhẹ do phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể
+ Sau 1 tháng: Giảm khoảng 50% thể tích
+ Sau 3 tháng: Giảm từ 50-70% thể tích
+ Sau 6 tháng: Giảm từ 70-95% thể tích
+ Sau 12 tháng: Chỉ còn lại mô sẹo
– Với những trường hợp tốc độ giảm thể tích sau 9-12 tháng chưa đạt kỳ vọng, có thể đốt thêm lần 2 để đạt hiệu quả tối đa.
=> Case lâm sàng 1:
Tài liệu tham khảo
* Radiofrequency Ablation of Thyroid Nodules: Basic Principles and Clinical Application – Ji Hoon Shin, Jung Hwan Baek , Eun Ju Ha
* Complications encountered in ultrasonography-guided radiofrequency ablation of benign thyroid nodules and recurrent thyroid cancers – Cherry Kim, Jeong Hyun Lee, Young Jun Choi
* Thermal ablation of thyroid nodules, radiofrequency and laser. Baek JH. Korean J Radiol 2011
* Outcomes of radiofrequency ablation therapy for large benign thyroid nodules: A Mayo Clinic case series. Mayo Clinic Proceedings. 2018;March 21:e1
* Thyroid Radiofrequency Ablation Guideline: Korean Society of Thyroid Radiology – Ji-hoon Kim, MD, PhD, Jung Hwan Baek, MD, PhD
* Ultrasound-guided radiofrequency ablation (RFA) to treat benign thyroid nodules: effectiveness after one and six months – . De Angelis, C. G. Monaco, L. C. Pescatori, F. Sardanelli
* Laser and radiofrequency ablation in the treatment of benign thyroid nodules – G. Mauri, L. Cova, T. Ierace, A. Baroli, L. Solbiati; Busto Arsizio/IT
