I. Đại cương
– Thận móng ngựa (Horseshoe Kidney) là do sự kết hợp cực dưới 2 thận ngang qua đường giữa bởi dải nhu mô hoặc dải mô xơ, sự kết hợp này thường ngang mức mào chậu và phía trước các cấu trúc mạch máu. Trục của thận hướng vào trong.
– Thận móng ngựa xảy ra 1 trong 400-800 trẻ sinh ra sống. Nam giới thường gặp gấp 2 lần nữ giới. Không có nguyên nhân di truyền nào được biết, nhưng khi trẻ sinh đôi thì đều bị.
– Bệnh lý thường gặp trong thận móng ngựa là hẹp khúc nối niệu quản bàng quang, xảy ra khoảng 35% bệnh nhân. Tắc nghẽn thường do niệu quản cắm vào bể thận rất cao. Niệu quản bắt chéo ngang eo thận thường làm cho thận ứ nước.
– Tần suất của sỏi trong thận móng ngựa là 20-60%. Bệnh sỏi được cho là do thận ứ nước hoặc hẹp khúc nối gây ứ đọng nước tiểu. Hướng bất thường của những đài thận cũng góp phần tạo sỏi trong đài thận.
– Trào ngược niệu quản-bàng quang hiện diện trong 1/2 bệnh nhân. Niệu quản đôi hiện diện trong 10%. Lỗ tiểu đóng thấp và tinh hoàn ân trong 4%. Tử cung 2 sừng hay âm đạo có vách hiện diện 7%.
– Hai giả thuyết về phôi của bệnh thận móng ngựa đã được đưa ra. Một giả thuyết cho rằng bệnh thận móng ngựa được hình thành trong giai đoạn bắt đầu phát triển các cơ quan của bào thai, cực dưới của các quả thận vừa hình thành chạm vào nhau, kết hợp lại ở đường giữa. Giả thuyết này được cho là đúng ở trường hợp thận móng ngựa dính lại bởi eo mô xơ. Ngoài ra, một giả thuyết khác cho rằng bệnh thận móng ngựa là do sự di chuyển bất thường của các tế bào nhu mô thận, dẫn đến việc các tế bào này kết dính lại với nhau tạo thành eo.
II. Giải phẫu
– Thận hình hạt đậu nằm phía sau ổ phúc mạc, 2 bên cột sống.
– Kích thước: dày 3cm, rộng 6cm, cao 11cm. Trọng lượng: 150gram (nam) và 135 gram (nữ).
– Rốn thận chứa mạch máu ra-vào thận và niệu quản.
– Ngoài cùng là mạc thận, bản chất là mô liên kết, gồm 2 lá (trong và ngoài). Tiếp đến là lớp mỡ quanh thận, rồi đến bao thận và cuối cùng là nhu mô thận.
– Động mạch thận: thận được cấp máu bởi động mạch thận, tách ra từ động mạch chủ bụng. Động mạch thận phải đi phía sau tĩnh mạch chủ dưới. Động mạch thận vào thận qua rốn thận, sau đó chia làm nhiều nhánh – chia các động mạch liên thùy – chia thành nhiều động mạch cung.
– Cấu tạo thận: xoang thận ở giữa – xung quanh là nhu mô thận (vỏ thận + tủy thận)
+ Xoang thận: chứa mạch máu và thần kinh thận, hệ thống đài bể thận và mô liên kết mỡ. Đài thận nhỏ nhận nước tiểu từ nhú thận, đổ ra đài thận lớn, đài thận lớn hợp thành bể thận – nối với niệu quản.
+ Vỏ thận: nằm ngay dưới bao thận, gồm cột thận (giữa các tháp thận) và các tiểu thùy vỏ từ đáy tháp thận tới bao thận.
+ Tủy thận: do các tháp thận (tháp Malpighi) tạo nên. Đáy tháp thận hướng về phía vỏ thận, đỉnh hướng về phía xoang thận, lồi vào trong xoang thận tạo nên nhú thận – nối với đài thận nhỏ.
=> Siêu âm Doppler:
III. Chẩn đoán siêu âm
– Thận xoa trục, 2 cực dưới thận liên tục với nhau vắt ngang qua phía trước cột sống bởi nhu mô thận hay tổ chức xơ.
– Trên lát cắt dọc: không thấy rõ ranh giới cực dưới 2 thận.
– Trên lát cắt ngang qua đường giữa: 2 thận dính nhau, vắt ngang qua cột sống, phía trước động mạch chủ bụng.
– Có thể kèm theo các bất thường bất thường đường bài xuất, thận đôi, sỏi, nang thận hoặc u thận, sỏi gây giãn đường bài xuất.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
IV. Chẩn đoán x-quang
– Trong trường hợp điển hình thấy hình ảnh bóng 2 thận xoay trục với cực dưới hướng vào trong phía cột sống, gần nhau, cực trên xa nhau.
=> Case lâm sàng 1:
V. Chẩn đoán UIV / CT
– Hai thận xoay trục, cực dưới hướng vào trong phía cột sống.
– Đài bể thận bình thường hướng lên trên ra ngoài => hướng xuống dưới.
– Phần nối hai cực dưới là nhu mô hoặc dải xơ vắt ngang phía trước cột sống.
=> Case lâm sàng 1:
=> Case lâm sàng 2:
=> Case lâm sàng 3:
=> Case lâm sàng 4:
=> Case lâm sàng 5:
=> Case lâm sàng 6:
Hình ảnh bệnh lý ↵
Tài liệu tham khảo
* Horseshoe Kidney Imaging – Abid Irshad, MD; Chief Editor: Eugene C Lin, MD
* Multimodality imaging spectrum of complications of horseshoe kidney – Hardik U Shah and Vijayanadh Ojili
* CT findings of the main pathological conditions associated with horseshoe kidneys – G Schiappacasse, MD, J Aguirre, MD, P Soffia, MD
* Incidence and Spectrum of Renal Complications and Extrarenal Diseases and Syndromes in 380 Children and Young Adults With Horseshoe Kidney – Bo-Kyung Je, Hee Kyung Kim and Paul S. Horn
* Horseshoe Kidney: From Womb To Tom – N. Antil, M. K. Mittal, M. Sinha
* Congenital abnormalities of the kidney and lower urinary tract: From genesis to imaging findings – a pictorial review – M. F. R. Pires, L. Lobo, J. Inácio, J. Fonseca-Santos; Lisbon/PT
* Intravenous urography, a useful technique still alive – R. Fornell Pérez, Lozano Rodríguez, C. López Gutiérrez
* Nephrourological malformations as a radiological challenge – M. Vicente Quilez, C. Mejia Gomez, G. Anes
* Wrong place, wrong time: Imaging and embryological features of congenital renal anomalies – M. Osman, M. Skalski, I. Bickle
* Horseshoe kidney: a review of anatomy and pathology – Konstantinos Natsis, Maria Piagkou
* Imaging of horseshoe kidneys and their complications – J O’Brien, O Buckley, O Doody
